De grondwet en Hugo de J.

Vandaag, 30 november, meldde onze minister Bloemschoen in de Eerste Kamer dat de grondwet niet absoluut is, en dat grondrechten zoals artikel 11, dat gaat over lichamelijke integriteit, indien gewenst opzij kunnen worden geschoven.

Voor sommige mensen kwam dit nogal als een schok. Helaas wordt er op Nederlandse scholen vrijwel geen aandacht besteedt aan de grondwet, dus veel mensen hebben oprecht het idee dat onze grondrechten gegarandeerd zijn. Maar niets is minder waar.

Regels voor de overheid

De grondwet is in feite het meest belangrijke document in de samenleving. Wij, de bevolking, hebben het monopolie op geweld uit handen gegeven aan een overheid om ons te beschermen. Dat is in ieder geval de theorie.

Natuurlijk zijn daar wel een aantal spelregels aan verbonden waar de overheid zich aan dient te houden om te voorkomen dat dit geweldsmonopolie wordt misbruikt. Ziedaar de noodzaak van de grondwet, het is de beschrijving van de spelregels waar de overheid zich aan dient te houden.

Zo luidt artikel één van die grondwet dat personen in gelijke gevallen gelijk behandeld dienen te worden. Logisch, de overheid mag geen onderscheid maken. Uiteraard geldt dit niet voor burgers onderling, u mag in gelijke gevallen gewoon kiezen om wel bij Jantje, en niet bij Achmed op visite te gaan. Of om zwerver A wel een aalmoes te geven, en zwerver B te negeren. Mensen die elkaar onderling verwijten dat de ander iets doet dat tegen de grondwet ingaat snappen het dus niet helemaal. Als burger hoef je je slechts aan de wet te houden, niet aan de grondwet.

Grote ontwerpfouten

Een goede grondwet geeft dus de speelruimte aan van de overheid. Er staat ook in beschreven hoe de democratie in dit land werkt (hint: het concept ‘politieke partij’ staat er niet in vermeld). Er zijn echter een paar ernstige fouten in de grondwet gemaakt. Zo mag de politiek, de baas van de overheid, zelf haar eigen spelregels aanpassen. Een grote fout natuurlijk, in een echte democratie zou het zo moeten zijn dat grondwetswijzigingen uitsluitend per referendum gelegitimeerd mogen worden door de bevolking.

Een andere, nog veel ernstigere fout in de spelregels is het feit dat de regels niet absoluut zijn. Regel één is dat iets niet mag. Regel twee is dat het toch mag als de politiek het graag wil. Daartoe heeft men de formulering ‘behoudens in gevallen bij wet bepaald’ bedacht. Dit zegt niets anders dan dat de overheid de grondwet aan haar laars mag lappen naar believen. En daarmee de spelregels gewoon heeft afgeschaft waar men dat prettig vind.

Vaccinatie-plicht

Neem artikel 10 waarin de privacy wordt vastgelegd. Dat stelt: “Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.”

Dit stelt dus simpel dat uw privacy gewaarborgd wordt, tenzij dat de politiek niet zo goed uitkomt.

Of artikel 11, wat nu speelt omdat men aan het denken is over een vaccinatie-plicht: “Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.”

Wat er dus letterlijk staat is dat je lichaam wel jouw eigendom is, maar als de politiek er zin in heeft dan vervalt dit grondrecht. Een prik-plicht gaat dus niet in tegen de grondwet. Dat maakt zo’n plicht natuurlijk niet moreel juist, maar ja, daar gaat het niet over. Grondwettelijk mag het gewoon.

Een harde conclusie is dat onze grondwet de burgers nergens tegen beschermt. Waar de democratie het voor het zeggen zou moeten hebben, is het de politiek geworden, die haar eigen spelregels mag en kan bepalen. De grondwet is niet meer dan een dode letter geworden. Een convenant in plaats van een keihard contract.

Hoe dan wel?

Het gevolg is dat de politiek die speelruimte steeds ruimer is gaan interpreteren. Alles wat de grondwet expliciet verbiedt wordt gewoon toegepast, het staat politici immers vrij de wet aan te passen. En die wet gaat in Nederland dus boven de grondwet. En natuurlijk is er altijd wel een goed doel te bedenken om de grondwet ruim te interpreteren, zodat de kiezers dit niet zullen afstraffen. Bedenk alleen wel dat elk recht dat wordt ingeperkt nooit meer terug zal komen.

Mag je zeggen dat we uiteindelijk in een dictatuur leven, zonder enige bescherming van onze privacy, lichamelijke integriteit, portemonnee of vrijheid? Je zult het vast niet mogen zeggen, maar het lijkt er behoorlijk veel op.

Als we op een blanco vel de Nederlandse grondwet mochten herschrijven, zou dan iemand op het idee komen om dit zo te regelen zoals het nu geregeld is? Ik mag aannemen van niet, de ontwerpfouten liggen er duimendik bovenop. En toch gaan we op deze weg door, en is er geen enkele politicus die pleit voor een herijking van onze grondwet. Logisch, want daarmee zouden ze weer terug in hun hok moeten, en hun regulerings-vrijheden en dus hun absolute macht kwijtraken. En dat wil geen enkele politicus. Behalve misschien die ene die pleit voor referenda en dit soort debatten op een fundamenteel niveau wenst te voeren. Maar ja, die schijnt ooit wel eens een appje gestuurd te hebben dat niet netjes was. De schande!

Vond je dit artikel leuk om te lezen?

Volg deze link, en doe een éénmalige donatie of wordt vaste donateur! Eeuwige dank zal jouw deel zijn, en het maakt nieuwe artikelen mogelijk.