Open brief aan mijn dochter over klimaat

Lieve Charlotte,

Ik schrijf je deze brief omdat ik me zorgen maak. Jij bent nu elf jaar oud, en zoals alle kinderen van elf zou je een onbezorgde vrolijke jeugd moeten hebben. Leuke dingen doen, met je vriendinnen spelen en kletsen, genieten van al het moois. Helaas zijn er nogal wat mensen op deze wereld die dat willen verpesten door je heel erg bang te maken.

Op het (jeugd-)journaal, in de krant, op televisie en op internet, overal hoor je mensen die jou (en mij) vertellen dat er een enorm probleem is met klimaatverandering. Dat je daar erg bang voor moet zijn, en dat de wereld zal vergaan als ‘we’ niks doen. Gelukkig kan ik je gerust stellen, dat valt allemaal heel erg mee. Maar dat hoor je niet op de televisie. Daarom schrijf ik je deze brief.

De aarde is een heel mooie plek om te leven, we hebben ook geen andere plek, dus natuurlijk moeten we daar heel voorzichtig mee doen. En de belangrijkste reden dat die aarde zo’n mooie plek is is dat deze planeet een atmosfeer heeft. Een atmosfeer die als een dun dekentje om de planeet heen hangt en ons lekker warm houdt. Zonder dat dekentje zouden we hier bevriezen. Die atmosfeer is in heel veel miljarden jaren geworden tot wat het nu is, en bestaat uit allemaal verschillende stoffen, vooral stikstof en zuurstof. En ook een heel klein beetje CO2, ongeveer 0,04 procent.

CO2 is een stofje dat gemaakt is van koolstof en zuurstof. Planten en bomen doen een heel slim truukje om te groeien, iets wat we fotosynthese noemen. Ze halen die CO2 uit de lucht, gebruiken het stukje koolstof om te groeien, en de zuurstof gooien ze daarna de lucht in.

CO2 is dus heel belangrijk voor de groei van alles wat groen is op de aarde. Zonder CO2 groeien er geen planten, en hebben we al snel niets meer te eten.

In de loop der eeuwen zijn er natuurlijk heel veel planten, bomen en dieren dood gegaan, die langzaam maar zeker veranderden in steenkool, gas en olie. Dat is wat we nu ‘fossiele brandstoffen’ noemen. Mensen ontdekten dat het wel handig was om die brandstoffen te gebruiken voor hun energie. En gelukkig maar, zonder die energie zouden we het in de winter koud hebben, zouden we heel veel mooie dingen niet hebben kunnen maken, en zou het leven een stuk minder leuk zijn.

Sommige mensen denken nu helaas dat we door het verbranden van die fossiele brandstoffen te veel CO2 in de lucht brengen, waardoor het klimaat aan het veranderen is. En daarom willen ze dat we stoppen met die brandstoffen. Daarom maken ze je heel erg bang over die CO2.

Ze zeggen dat het klimaat warmer wordt omdat mensen CO2 uitstoten in de lucht. Dan moeten we dus twee dingen gaan onderzoeken. Eerst of het écht veel warmer wordt, en ten tweede of dat komt door die CO2. Laten we met het eerste beginnen, verandert het klimaat wel heel erg?

Om dat te kunnen weten kunnen we natuurlijk de temperatuur meten, dat doen we al een tijdje, ongeveer sinds 1850. Temperatuur meten klinkt makkelijk, maar valt nog best tegen. Het Nederlandse KNMI meet de officiële temperatuur in Nederland in de Bilt. Sinds ze daar met meten zijn begonnen is er nogal wat veranderd daar. Toen ze begonnen met metingen reden de mensen nog met paard en wagen rond, inmiddels ligt de Bilt tussen 4 snelwegen waar dagelijks flinke files staan. Zandpaden zijn veranderd in snelwegen, overal staan hoge huizen en gebouwen. En beton en asfalt houden warmte vast. Daarom is het in de stad altijd warmer dan in een bos. Het is dus niet zo gek dat de metingen van nu iets hoger zijn dan van honderdvijftig jaar geleden.

Was het vroeger koeler in de Bilt dan nu? Waarschijnlijk niet. Maar de mensen die de opwarming zo graag willen bewijzen hebben voor de zekerheid maar een beetje lopen rommelen met de temperaturen van vroeger. Dat noemen ze ‘homogenisatie’. Door de temperaturen van vroeger te verlagen lijkt het alsof het nu heter is. Tussen 1901 en 1951 waren er bijvoorbeeld 23 hittegolven in Nederland. In 2016 hebben ze die homogenisatie gedaan, en opeens waren er 16 van die hittegolven verdwenen.

Ja, dan lijkt het dus al snel dat het warmer wordt. In de echte wereld is er wel een beetje opwarming, maar niet heel veel, en al helemaal niet bijzonder.

Het klimaat verandert natuurlijk altijd. 12.000 jaar geleden was er nog een ijstijd, en kon je gewoon naar Engeland wandelen, de Noordzee bestond nog niet. In de tussentijd zijn er pieken en dalen geweest, het laatste dal was de zogenaamde ‘kleine ijstijd’, ongeveer tussen 1650 en 1850. Toen was er bijvoorbeeld in Londen regelmatig een markt op het ijs van de rivier de Theems, de ‘River Thames Frost Fairs’. Dat zou nu niet meer kunnen. Maar we zijn dus begonnen met het meten van de temperatuur precies aan het eind van die ‘kleine ijstijd’. Daardoor lijkt het nu soms alsof het wat warmer wordt, maar heel gek is dat niet, we zijn begonnen met het meten precies op het koudste punt.

Ook de zeespiegel stijgt gelukkig niet snel. Ja, we komen uit een ijstijd, dus de zeespiegel stijgt een beetje, de afgelopen eeuw met ongeveer 1,8 millimeter per jaar, en dat gaat heel stabiel. Ook daar hoef je gelukkig niet bang voor te zijn.

“Moeten we dan helemaal niets doen?”, vraag je je misschien af. Nou, niets doen is niet echt zoals de mens in elkaar zit. Mensen zijn eigenlijk altijd bezig om hun wereld te verbeteren. We zullen natuurlijk wel iets doen, want dat doen mensen altijd. Gewoon, om hun eigen leven beter te maken.

We begonnen met het vuur uit te vinden toen we het koud kregen. Later ontdekten we dat steenkool handiger is dan hout, en inmiddels gebruiken we vooral gas en olie. Omdat die brandstoffen heel handig zijn om te gebruiken. En natuurlijk gebruiken we steeds meer elektriciteit. Dat kun je met windmolens en zonnepanelen maken, maar dat is minder mooi dan het lijkt.

In onze maatschappij is het enorm belangrijk dat elektriciteit het altijd doet. En dat is een probleem, de wind waait niet altijd, en zeker ’s nachts schijnt de zon niet heel vaak. Hoeveel windmolens we ook bouwen, dat probleem zal altijd blijven. Er is wel een oplossing: kernenergie. Maar net als voor de zogenaamde opwarming zijn mensen daar heel bang voor gemaakt. Onterecht, want kernenergie is eigenlijk heel veilig. Vooral als we de nieuwste technieken zouden gebruiken.

Alles wat ik hier geschreven hebt klopt. Ik kan het met grafieken en wetenschappelijke onderzoeken ook allemaal bewijzen, en als je dat wilt kun je altijd een reactie achterlaten. Maar het belangrijkste is: wees niet bang voor opwarming! Angst is bijna altijd een emotie die je niet veel opbrengt. Ja, als je een leeuw tegenkomt in het wild is het verstandig om bang te zijn. Maar als er al opwarming komt, dan zal dat heel langzaam zijn, en kunnen we daar prima mee omgaan. Niemand zal er aan sterven.

Want ook de waarschuwingen voor ‘extreem weer’ zijn allemaal wat overdreven. Ik heb toen ik kind was geschaatst op de stoep omdat er zo veel ijs lag, en ik heb ook hele zomers in een hittegolf rondgelopen. Dat ging allemaal prima. Dat zal nu niet anders zijn.

En als het klimaat dan echt zou veranderen, dan is dat op sommige plekken natuurlijk vervelend, op andere plekken is het juist prettig. Het kan natuurlijk niet zo zijn dat verandering altijd en overal maar slecht is.

Het allerbelangrijkste is dus dit: laat je niet bang maken. Geloof niet zomaar wat ze je vertellen, zeker niet als de mensen die het vertellen er heel veel geld aan verdienen. Het klimaat kan veranderen, de mens speelt daar ook een rolletje in, maar bang hoef je daar niet voor te zijn.

Vond je dit artikel leuk om te lezen?

Volg deze link, en doe een éénmalige donatie of wordt vaste donateur! Eeuwige dank zal jouw deel zijn.