Pointer vs ON! – Een Longread

De onderzoeksjournalisten van de KRO-NCRV hebben het programma ‘Pointer’ en publiceerden een artikel over omroep Ongehoord Nederland, de omroep die zo onder vuur ligt, onder de titel “Geert Dales kaapte uitzending van Ongehoord Nieuws om complottheorie over omvolking kritisch te bespreken”
Tijd om dat artikel eens zorgvuldig te ontleden.

Het gehele artikel is te vinden via deze link. Hier deel ik het op in quotes, en zal één voor één het verhaal van Pointer bespreken. Waarschuwing, het is een longread, dus neem even de tijd!

Oud-politicus Geert Dales was eigenlijk verbaasd hoe snel en eenvoudig hij het voor elkaar kreeg. Op 19 mei 2022 kaapte hij een live-uitzending van Ongehoord Nieuws om de presentatoren Ahmed Aarad, Arlette Adriani en commentator Raisa Blommestijn een lesje te leren. De week daarvoor kreeg de Vlaamse radicaal-rechtse politicus Filip Dewinter alle ruimte om de complottheorie over omvolking te bespreken. "Een schande dat zoiets in het Nederlandse publieke bestel kan."

Waarom Pointer nu juist een uitzending uit Mei 2022, een jaar geleden, moet gebruiken voor haar kritiek is een raadsel en wordt verder ook niet uitgelegd. Wel maakt met duidelijk dat Geert Dales specifiek naar de uitzending is gegaan om deze te ‘kapen’. Van je gasten moet je het hebben. Eerst de boel willen kapen, om vervolgens schande te spreken over je gastheer.

Het live discussieprogramma Ongehoord Nieuws heeft al behoorlijk wat stof doen opwaaien binnen de publieke omroep. De ombudsman uitte stevige kritiek op de aspirant-omroep. Voor het eerst in de geschiedenis van de NPO kreeg een omroep niet één, niet twee, maar drie boetes (waardoor zelfs de vergunning van de omroep in gevaar is). Meerdere publieke omroepen willen niet meer met Ongehoord Nederland (ON!) samenwerken, omdat misinformatie en complottheorieën ruim baan krijgen en zelden worden weersproken. Het stoort oud-politicus Geert Dales mateloos.

Dat omroep ON! de eerste omroep in de geschiedenis is die boetes krijgt heeft in principe weinig met de kwaliteit van ON! te maken. Iedereen kent tal van voorbeelden van omroepen die over de schreef zijn gegaan, denk bijvoorbeeld aan de fratsen die Vara-icoon Paul de Leeuw regelmatig uithaalde of aan Bart de Graaf die een steen door een ruit gooide.

Is de rest van de omroepen Roomser dan de paus omdat ze nooit boetes hebben gekregen? Natuurlijk niet, ze behoren gewoon tot het ons-kent-ons circuit.
Wel bijzonder is dat Pointer stelt dat meerdere omroepen niet met ON! willen samenwerken, terwijl in de media wordt gemeld dat het andersom zou zijn.

"Ik was al meermaals uitgenodigd door Ongehoord Nederland om in die talkshow te komen", legt Dales uit. "Daar heb ik elke keer nee tegen gezegd. Ik had daar gewoon geen zin in. De gasten die ze daar hebben, daar wil ik gewoon niet mee aan tafel. Ik vind het ook geen serieuze journalistiek."
Alles verandert echter op 10 mei 2022. Rond lunchtijd zapt Dales naar NPO1, en wat hij daar ziet doet hem besluiten om een live-uitzending van Ongehoord Nieuws volledig te ontregelen.

Geert Dales besloot dus doelbewust om een live-uitzending te ontregelen. Wat feitelijk een vorm van vandalisme is. Het zal niet strafbaar zijn, maar netjes is het natuurlijk niet.

Filip Dewinter, politicus van het radicaal-rechtse Vlaams Belang en ondervoorzitter van het Vlaamse Parlement, is op 10 mei te gast bij Ongehoord Nieuws. Dewinter is niet onomstreden. In 2016 gaf hij een toespraak bij de Griekse rechts-extremistische beweging Gouden Dageraad. Hij werd in 2018 in verband gebracht met Chinese spionage, waarvoor hij overigens niet veroordeeld werd. En terwijl Rusland troepen opbouwt langs de Oekraïense grens in 2022, neemt Dewinter het voor Poetin op: “Anti-Poetin- en anti-Rusland-hetze helpt ons niet. Neutraliteit is de boodschap! Rusland is onze bondgenoot, geen vijand.” Op de foto staat hij met de Russische consul-generaal Georgy Kuznetsov, die drie maanden later het land wordt uitgezet vanwege spionage.

Hier gaat de framing van Pointer van start. Het Vlaams belang wordt ‘Radicaal-rechts’ genoemd. Nooit zal Pointer het in haar hoofd halen een partij als de SP of GroenLinks als ‘Radicaal-links’ te benoemen. Vervolgens volgt er wat typische ‘quilt-by-association’ om een negatief beeld over de Winter te schetsen. En de Winter durft het blijkbaar om voor neutraliteit te staan in plaats van voor een heilloze oorlog in Oekraïne. Er was een tijd dat tegen de oorlog zijn nog een geaccepteerd links standpunt was.

Dewinter mag tijdens de uitzending van Ongehoord Nieuws een kwartier lang zonder tegenspraak praten over omvolking: een complottheorie die stelt dat de bevolking van westerse landen langzaam maar zeker wordt vervangen door niet-westerse immigranten.
Het begrip omvolking vindt zijn oorsprong in het nazisme en wordt vaak gebruikt om discriminatie of geweld tegen immigranten te rechtvaardigen. Deze presentatie van het Hannah Arendt Instituut legt duidelijk uit waarom omvolking cijfermatig pertinente onzin is. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) bracht in november 2022 omvolking nog in verband met rechts-extremistisch geweld. En in het meest recente jaarverslag van de AIVD wordt ook gewaarschuwd voor de omvolkingstheorie. De rechts-extremistische beweging in Nederland is divers, stelt de veiligheidsdienst. Maar: “Wat de groepen ondanks hun verschillen delen, is de omvolkingscomplottheorie.”

De Winter mag een kwartier lang uitpraten, aldus Pointer. Hadden we maar meer programma’s waar een gast, ongeacht zijn opinie, gewoon rustig het woord kan doen zonder hinderlijke of semi-grappige onderbrekingen. ON! vertrouwt blijkbaar op het idee dat haar kijkers oordeelkundig zijn en zelf een mening kunnen vormen.
Dan heeft hij het blijkbaar over omvolking, wat een ‘complottheorie’ zou zijn. Nu weet een ieder die wel eens in een stad komt dat het straatbeeld de afgelopen decennia flink is veranderd. Het behoeft geen betoog dat de bevolkingssamenstelling nu aanzienlijk verschilt met die van dertig jaar geleden. Is dat dan een complot, laat staan een theorie? Volwassen mensen kunnen daar op een normale manier een debat over voeren zonder dat soort kwalificaties. En voor iedere presentatie van het Hannah Arendt Instituut is ook wel een bron te vinden die de omvolking juist ‘bewijst’. Het is goed dat hier een debat over kan worden gevoerd.
Ook de AIVD wordt natuurlijk nog even opgevoerd, maar voor zover bekend is er in Nederland geen sprake van extreem-rechts geweld. En als dat er al zou zijn zou een ieder gezond mens dat veroordelen.

Een aantal quotes van Dewinter uit die uitzending maken duidelijk hoe daar naar kijkt:

"Ons volk wordt vervangen door een ander volk. En samen met die bevolkingsruil komt er natuurlijk ook een beschavingsruil. Ook onze manier van leven wordt vervangen door de cultuur, de manier van leven van immigranten die naar hier komen. En dat gaat vrij snel, natuurlijk."
"Binnen nu en twee generaties zijn wij autochtone Vlamingen in Antwerpen een minderheid. Dan wordt Antwerpen Antwerpistan. En wat in die grote steden gebeurt, dat zal ook in heel Europa gebeuren. Europa wordt Eurabia. En de islam is aan een opmars bezig en zal op termijn ons en onze cultuur vervangen. Dat is de omvolking. Het is gewoon een vaststelling."
"Het merendeel van de bevolking wil behouden wat goed is. Dat is conservatisme: behouden wat goed is. En wij zijn een superieure samenleving, als ik dat toch even mag zeggen."
"Dat is de toekomst. Niet alleen van die steden, daar gaat het het snelst. Maar dit is een inktvlek, een kankergezwel, dat zich alsmaar verder uitbreidt over het hele land. Met alle gevolgen van dien."

Is de Winter hier een doemprofeet? En waarom zou dat verboden zijn, de hele NPO praat dag en nacht over hoe de aarde over tien jaar vergaat als we nu niet iets doen aan het klimaat. De vergelijking met een kankergezwel is absoluut niet netjes, maar verder zegt de Winter hier wat velen in Nederland en Vlaanderen denken en dagelijks meemaken. Het mooie van iemand wat langer laten spreken is ook dat hij sneller zijn ware aard zal tonen. Precies wat ik verwacht van een opinie-programma. Wat mij betreft dus uitmuntende journalistiek.

Geert Dales valt van de ene in de andere verbazing. Hoe is het mogelijk dat zo’n gewelddadige complottheorie op de publieke omroep wordt besproken zonder enige tegenspraak van de presentatoren? De kans om zijn frustratie hierover te uiten, wordt hem op een presenteerblaadje aangereikt.
Kort daarop vraagt een ON!-redacteur namelijk of Dales de week daarop wil aanschuiven om over grensoverschrijdend gedrag van D66-medewerkers te praten. Dales zegt toe om langs te komen. Niet om over grensoverschrijdend gedrag te praten, "maar om ON! eens te grazen te nemen".

Nu komt de held ten tonele, de edelmoedige koene ridder Geert Dales. En plotseling wordt de ‘complottheorie’ niet zomaar een complottheorie, nee, het is een gewelddadige complottheorie. Is me dat even schrikken. Maar zoals hierboven al te lezen was heeft de Winter met geen woord over geweld gerept. Het is een gevalletje projectie van de redactie van Pointer.

De uitzending van 19 mei 2022 is pas 3 minuten onderweg zodra Dales zijn kans ruikt. Commentator Raisa Blommestijn vertelt dat zij naar aanleiding van het omvolkings-item bedreigingen heeft ontvangen. Presentator Aarad zegt dat ON! wordt 'aangevallen' in de Tweede Kamer. Volgens zijn collega Adriani is dat het bewijs dat je 'eigenlijk niets meer kan bespreken'. Dales: "Dat was natuurlijk mijn kans! Precies waarvoor ik kwam."
Dales breekt in en gooit alles op tafel. Zijn kritiek gaat vooral over de afwezige tegenspraak van Aarad, Adriani en Blommestijn tegenover Dewinter. Vaste gast Blommestijn blijft de theorie van Dewinter verdedigen: "Het is toch een feit dat er jarenlang een beleid is gevoerd door de elite van massa-immigratie? De grenzen zijn opengesteld en daardoor is toch de samenstelling van de bevolking veranderd?"

Nu wordt het bijzonder. Want Dales uit blijkbaar niet zijn zorgen over de bedreigingen jegens het team van ON!, toch iets wat je zou verwachten van een strijder tegen gewelddadige theorieën, nee, Dales wil in de aanval.
En waar het eerst nog een probleem was dat een gast géén weerwoord kreeg is het nu plots een probleem dat de gast wél weerwoord krijgt.

Wat Dales betreft moet je gasten zoals Dewinter kunnen uitnodigen en over dubieuze theorieën laten praten. "Maar ik vind ook dat het jullie taak is, jullie journalistieke taak is, om hem dan tegenspraak te geven op het moment dat hij ontzettende onzin begint te kletsen en flauwekul gaat ophangen. En dat gebeurde niet."

In mijn wereld heet zoiets respect voor de gast cq. gesprekspartner. Laat de man zijn verhaal doen, er worden gekkere verhalen verteld op TV, en heb vertrouwen in het beoordelingsvermogen van de kijker. Het zijn journalisten, geen inquisiteurs. Dat maakt het ook juist een prettig programma om naar te kijken.

Het verweer van de presentatoren en Blommestijn is dat zij wel degelijk kritische vragen hebben gesteld aan Dewinter, en hem ook hebben onderbroken. Hieronder staan alle vragen en opmerkingen die tijdens het vraaggesprek zijn gesteld, waaronder ook die aan Blommestijn en Aarad.

• Aarad (5:43): "Filip Dewinter, kunt u ons misschien uitleggen wat er precies bedoeld wordt met omvolking?"

Prima vraag. Laat de gast uitleggen wat hij precies bedoelt.

• Aarad (6:33): "Waarom doen we dat?"

Wederom een prima open vraag om erachter te komen wat de gedachtengang van de gast is.

• Adriani (8:17): "Maar Filip, wat ik me afvraag he? Wat is nou het grootste probleem hierbij, vind jij? Als je je nou gewoon Nederlander, Belg voelt, wat maakt het kleurtje dan uit. Kun je dat proberen uit te leggen?"

Adriani laat hier duidelijk weten niet zo gediend te zijn van racisme. Prima vraag, maar geeft wel de ruimte aan de gast om zijn standpunt te duiden.

• Adriani (9:20): "Jij gaat met Geert Wilders naar Molenbeek. Dat gaat nog door. Wat gaan jullie daar precies doen?"

Een actuele vraag, de kijker wil inderdaad weten wat er te gebeuren staat.

• Aarad (9:55): "Maar Raisa, ben je het hiermee eens? Want wat ik vooral zie, is dat we gewoon heel veel lage lonen hebben. En dat we goedkope arbeid nodig hebben, waar we eigenlijk een tekort aan hebben, ook in Nederland."

Aarad geeft hier aan dat hij het probleem niet zo ziet, en ook voordelen aan de immigratie ziet.

• Adriani (11:29): "Filip, ik wil even naar jou. Want er zijn mensen die je een racist noemen als je het over omvolking hebt. Maar je hebt gezegd in 2015 dat racist juist geen scheldwoord is, maar een eretitel. Verklaar je nader. Vind je dat nog steeds?"

Een goed voorbereide vraag over een oudere uitspraak van de Winter, wie vindt ‘racist’ nu een eretitel? Dat wil de kijker weten.

• Aarad (12:57): "Vind je dat ook Raisa?"

Ook Raisa is te gast, goed van Aarad om haar in het gesprek te betrekken.

• Adriani (13:53): "Jij haalt het net ook al aan, de Schilderswijk, en jij nu ook weer. Achmed, jij hebt daar ook ervaring mee. Want jij hebt gewoond in de Schilderswijk. Hoe kijk jij daar naar dan?"

Een vraag over een realistisch probleem aan een ervaringsdeskundig, Aarad heeft er schijnbaar gewoond. Prima journalistiek.

• Aarad (14:43): "Maar Filip, zie je dit ook gebeuren in bijvoorbeeld Molenbeek? Dat er steeds meer autochtonen vertrekken? Of gedwongen worden om te vertrekken om plaats te maken voor niet-Westerse allochtonen."

Wederom een prima journalistieke vraag. Wat is er aan de hand in Belgenland?

• Aarad (16:14): "Maar neemt dat aantal ook niet af naarmate verdere generaties?"

Lost het probleem zich niet vanzelf op? Ook hier weer geen gekke of sturende vraag.

• Blommestijn (16:55): "Mag ik daar iets over zeggen? Wat is volgens u dan de oplossing? Want ik heb het idee dat als we alleen zeggen van: er komen geen nieuwe migranten meer binnen. Dan nog inderdaad, blijven we met het probleem over dat er steeds meer aanwas is van dus die natuurlijk groei van onder andere geboorte. Dus wat kunnen we doen om deze trend te keren?"

Ook hier weer een open vraag. “Wat kunnen we doen?” Prima om de Winter zijn oplossingen, mocht hij die al hebben, op tafel te laten leggen.

Dewinter wordt tijdens dit gesprek continu bevestigd en aangemoedigd om verder te praten. Tijdens het gesprek wordt hij geen enkele keer onderbroken. Nergens wordt hem gevraagd om bewijs te presenteren voor zijn claims of wordt omvolking kritisch bevraagd. De ombudsman van de publieke omroep trok in juni dezelfde conclusie: "Dat is een theorie die minimaal op bewijs bevraagd had moeten worden."

Een gast aanmoedigen om verder te praten, precies wat een journalist moet doen. Het draait immers om de gast, daar wil het publiek meer van weten.
Iemand niet onderbreken is gewoon een kwestie van fatsoen, iets dat ik als kijker erg waardeer. En het vragen om bewijs? Wat zou elk interview vermoeiend worden als elke bewering bewezen moet worden. En aan welke standaarden moet dat bewijs dan voldoen? Minimaal 25 peer-reviewed publicaties tonen, en anders de studio uitgooien? Het is een standaard waar niemand zich aan kan of moet willen houden. Let wel: het betreft hier een interview, geen wetenschappelijk discours.

"Ik ben echt naar de uitzending gegaan om dat punt te maken", legt Dales uit. "Het is idioot dat je Filip Dewinter zulke dingen laat zeggen zonder dat iemand hem daarop aanspreekt. Een schande dat zoiets in het Nederlandse publieke bestel kan". Maar dát er wordt gesproken over de "nadelige gevolgen" van islamisering vindt hij "volkomen terecht", zo zegt hij ook in de uitzending. "Ik woon in Amsterdam Nieuw West en ik zie het daar ook allemaal. Ik woon gewoon in die buurt. En ik maak me daar ook zorgen over." Het gaat hem om het gebruik van de term 'omvolking' en de suggestie dat er een groter plan achter zou zitten. Hij kan zich er aan de telefoon nog boos over maken: "Een soort doelbewust beleid van de elite die graag wil dat de Europese samenleving multicultureel wordt, en uiteindelijk wordt vervangen." Zijn stem klimt: "Doelbewust!

Dales noemt het eerst ‘idioot’, om daarna de Winter bij te vallen. De Winter heeft wel gelijk, maar hij had het blijkbaar iets anders moeten formuleren.
En dat doelbewuste? De VN heeft het over ‘replacement migration’(PDF-alert), dus er zijn inderdaad doelbewuste plannen. Of die goed of slecht zijn en al dan niet kwaadaardig is voer voor discussie. Maar geen reden om een omroep een boete op te leggen.

Overigens wordt omvolking niet alleen besproken in de uitzendingen van 10 en 19 mei. In 15 andere uitzendingen van Ongehoord Nieuws komt deze complottheorie ter sprake, blijkt uit een data-analyse die Pointer heeft gedaan.

Precies de taak die ON! zich heeft gesteld, namelijk het bespreekbaar maken van die zaken waar veel mensen zich zorgen over maken, maar waar door de politieke correctheid van de overige omroepen niet over gesproken lijkt te mogen worden.
En zolang er nog wekelijks zo’n duizend asielzoekers in Nederland binnenkomen zijn die zorgen niet heel vreemd.

Het lukt Dales om het gesprek in de studio minutenlang te rekken. Hij spreekt zijn kritiek uit en hoewel hij geen medestanders voor zijn standpunt kan vinden, heeft hij wel respect voor de manier waarop de presentatoren met deze onverwachte situatie zijn omgegaan. "Ik ben helemaal niet lastiggevallen. Ze lieten dat allemaal gebeuren. Ze vonden het natuurlijk niet leuk. Maar er werd mij geen strobreed in de weg gelegd." Hij zegt dat zijn ervaring bij andere talkshows wel anders is: daar wordt zulke kritiek gelijk afgekapt.

Als je dit zo leest kun je maar één ding concluderen: ON! is een aanwinst voor de publieke omroep, eindelijk een plek waar mensen daadwerkelijk hun standpunt mogen verkondigen, wat je ook mocht vinden van dat standpunt.

"Na die uitzending gingen we de studio uit. Dan kom je daar in de kantoorruimte, zogezegd. En de deur ging open. Daar stond Karskens met het hele verzamelde personeel. En Karskens zegt: 'Dit is de knokploeg.' Hahaha. Dus ja, we hebben hard gelachen. Ik zei: 'Ik ben het niet met je eens. Maar ik krijg wel de kans om het te zeggen.' Dat waardeer ik ook. Dus ik ging eigenlijk met een heel goed gevoel die studio uit."
"Maar het is gewoon prutswerk. Het heeft niets met journalistiek te maken, gewoon amateuristisch prutswerk. Een soort SchoolTV van het allerslechtste soort. Dan vind ik het schandelijk dat er 4 miljoen euro per jaar bedeeld wordt."

Dales ging met een goed gevoel de Studio uit. Om een klein jaar later te vertellen dat het ‘prutswerk’ was. Factchecker Pointer vergeet even te vermelden dat die 4 miljoen voor de hele organisatie is, niet alleen voor het programma Ongehoord Nieuws.

We hebben bovenstaande ook aan Arnold Karskens voorgelegd, maar die wil niet reageren op onze vragen.

Begrijpelijk, Arnold Karskens kent zijn pappenheimers, Pointer is bezig met een ‘Hitpiece’, en zoals de Amerikanen dat zo mooi zeggen: “Anything you say can and will be used against you”.

De kritiek van Dales weerhoudt Ongehoord Nieuws er niet van hem opnieuw uit te nodigen. Op 14 februari dit jaar is hij te gast om te spreken over de, volgens ON! "linkse afslag die de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie heeft genomen."

Goede actie van ON!, om een gast die niet binnen de lijntjes wenste te kleuren toch opnieuw uit te nodigen. Zo hoort dat bij een onafhankelijk journalistiek medium. Dales heeft zelf de VVD verlaten in 2016, mede omdat hij zich niet kon vinden in de slappe migratiepolitiek van de VVD.

Maar opnieuw ontstaat er onenigheid over een ander onderwerp dan waarvoor hij gekomen is. Dales krijgt het aan de stok met Sam van Rooy van Vlaams Belang, die klimaatactivisten 'extreem-links tuig' en 'klimaattuig' noemt en hen vergelijkt met moslimterroristen. Van Rooy: "Terreur werkt, helaas werkt dat. fysieke bedreiging werkt, intimidatie werkt en terreur werkt. In die zin neemt extreem-links eigenlijk de tactiek gewoon over van de moslimterroristen, die terreur zaaien, die angst zaaien."
Dales: "Die vergelijking met moslimterroristen vind ik echt verver buiten de orde. Ik zeg niet dat ik happy ben met zulke acties, en het blokkeren van die snelweg, en dat gedoe in die musea, en ik heb er ook helemaal niks mee. Dat is toch heel wat anders dan moslimterroristen die bomaanslagen plegen waar doden bij vallen. Die vergelijking kan je toch niet maken?"

Dat geeft mooie televisie, gasten die het met elkaar oneens zijn. Wederom een pluim voor ON!.
Natuurlijk mag je de vergelijking die van Rooy maakt niet juist vinden, maar wederom lijkt het me geen reden om een omroep uit het bestel te gooien.

Epiloog

Al met al heeft het lange artikel van Pointer eigenlijk weinig om het lijf. Er is geen enkele substantie om de claim dat ON! van de buis zou moeten verdwijnen te onderbouwen. ON! laat mensen uitspreken in de uitzending en laat haar kijkers vervolgens zelf beslissen of ze de mening van de gast kunnen waarderen of niet. Geen moraliserende vingertjes bij ON!, de gasten staan centraal en mogen waar mogelijk uitpraten. Prima televisie, en ON! doet precies waarvoor ze tot het bestel is toegelaten: ook eens andere mensen aan het woord laten. Daarin is de omroep meer dan geslaagd.

Vergelijk dat eens met bijvoorbeeld omroepen als omroep Zwart en Human. Beide bestaan, beiden krijgen belastinggeld, en niemand heeft het ooit over wat ze produceren. De NPO moet heel erg uitkijken dit wonderkind met groeistuipen niet met het spreekwoordelijke badwater weg te gooien.

Belangrijk

Vond je dit artikel leuk om te lezen?

Volg deze link, en doe een éénmalige donatie of wordt vaste donateur! Eeuwige dank zal jouw deel zijn, en het maakt nieuwe artikelen mogelijk.